"Kroniki marsjańskie" — powieścio-zbiór

Tytuł:           Kroniki marsjańskie   

Tytuł oryginału: The Martian Chronicles
Autor:           Ray Bradbury          

Wydawnictwo:     Mediasat Poland       

Rok 1. wydania:  1950                  

Trudno mi zdecydować, czy to miał być zbiór opowiadań, czy powieść o kolonizacji Marsa. Z jednej strony — teksty są ułożone chronologicznie i bohaterowie wcześniejszych niekiedy występują w późniejszych. Albo wydarzenia z pierwszych części są wspominane w dalszych. Ale niektóre historyjki wydają się powiązane z całością wyłącznie tematycznie. A czasami opowiadania są wzajemnie sprzeczne — w bodajże drugim Marsjanie są o wiele mniejsi od Ziemian, w pozostałych już z grubsza równi wzrostem. Najpierw rdzenni mieszkańcy wszyscy wymierają, potem znowu się pojawiają. Ni to powieść, ni to różne wariacje na jeden temat...

To na pewno nie jest hard SF. Marsjanie często posługują się telepatią, chociaż jak na telepatów, to straszni z niektórych idioci do cna wyprani z empatii. Cóż, Ziemianie są jeszcze gorsi. Pierwsi astronauci zaraz po wylądowaniu łażą sobie beztrosko po powierzchni, bez żadnych skafandrów. Ciśnienie trochę niskie, ale da się oddychać. Po wymarciu/ wyjeździe niemal wszystkich na planecie, urządzenia nadal działają, prąd w gniazdkach i woda w kranach są. Jakby Autor wierzył, że dostarcza ich święty mikołaj. Socjologicznie również nie kupuję niektórych rozwiązań. Koloniści dowiadują się, że na Ziemi wybucha straszliwa i niszcząca wojna atomowa, więc czym prędzej tam wracają, zabierając nawet kobiety i dzieci... Coś takiego mógł wykombinować tylko ktoś, kto nigdy nie martwił się o rodzinę w pobliżu linii frontu.

Potraktowanie astronomii w książce domaga się odrębnego akapitu. Nie czepiam się Plutona — wtedy jeszcze był planetą. Pal licho kanały marsjańskie (chociaż już na początku XX wieku ustalono, że to tylko złudzenie). Ale nazwać Fobosa i Deimosa bliźniaczymi księżycami? A Bradbury upiera się przy tym określeniu — używa go co najmniej dwukrotnie. Galileusz już w XVII wieku obserwował księżyce Jowisza, potrafił je odróżniać. To chyba w połowie XX dało się ustalić, jak wyglądają satelity Marsa? Może nawet w jakiejś encyklopedii napisano, że one pozornie poruszają się w różnych kierunkach (dla obserwatora na powierzchni planety). Do tego Autor romantycznie uważa, że na obcej planecie widać obce gwiazdy.

Nie brakuje również innych błędów merytorycznych: Autor uznał mimozę za drzewo, umieścił na Marsie marmury, czyli skały powstałe najczęściej w wyniku przeobrażenia wapieni — skał osadowych, zbudowanych ze szkieletów morskich żyjątek. No, ewidentnie Bradbury nie odrobił lekcji, pisząc tę książkę. Być może dlatego, że to jedna z pierwszych.

Ciekawe wnioski można wysnuć z socjologicznego, amerykańskiego tła. Przebija obawa przed wojną i bombami atomowymi. Widać ślady przedwojennego modelu rodziny, w którym mąż zarabia, a żona opiekuje się domem. Jedna z opowieści pokazuje rasizm w pełnym rozkwicie — obraźliwe określenia, pogardliwy stosunek do Murzynów, aluzje do białych bawiących się w Ku Klux Klan, o czym wiedzą wszyscy w miasteczku... Niby wtedy w USA już nie było niewolnictwa, ale można odnieść wrażenie, że dopiero od tygodnia i jeszcze nikt się do tego nie przyzwyczaił.

Pod względem językowym też nie jest dobrze. Interpunkcja szwankuje, zdarzają się literówki... Rekordy bije paskudny błąd ortograficzny na stronie 136.