"7 razy dziś" — młodzieżówka

Tytuł:           7 razy dziś  

Tytuł oryginału: Before I Fall
Autor:           Lauren Oliver

Wydawnictwo:     Otwarte      

Rok 1. wydania:  2010         

O mały włos nie rzuciłam tej książki w cholerę. W pierwszej części bohaterka jest tak pusta, że bańka mydlana pewnie by ją przygniotła. To amerykańska nastolatka, karykaturalnie głupia i skoncentrowana na sobie, przyjaciółkach, ubraniach, chłopaku, stwarzaniu pozorów bycia kimś i imprezowaniu. Pod koniec wracają z psiapsiółkami, wszystkie pijane, samochodem i mają wypadek.

Czytanie o tych wszystkich pseudomyślach płytkich dziewuch bardzo mnie męczyło i miałam wielką ochotę, żeby sobie odpuścić te tortury, ale chciałam przebrnąć chociaż przez 100 stron. Na szczęście przed setką się poprawiło.

Następnego dnia protagonistka się budzi i znowu jest piątek — dzień feralnej imprezy. Ale tym razem dziewczyna próbuje coś zmienić, raczej nieporadnie. Chyba już za trzecim razem orientuje się, że ona w tym samochodzie umiera. Cóż, bohaterka nie jest zbyt bystra, jednak przynajmniej priorytety jej się przestawiają.

W powieści jest dużo obyczajówki, fantastyka sprowadza się do niewyjaśnionego powtarzania ostatniego dnia życia. Raczej dla młodzieży — ludzie, którzy dawno temu przestali być nastolatkami, mogą nie zdzierżyć infantylnego początku. Jednak późniejsze obserwowanie zmian zachodzących w protagonistce może okazać się interesujące. Książka stoi przemianą bohaterki.

Acz pewnie rzeczy z góry wiadomo — wielka miłość rozwiązuje każdy problem. O ile jest prawdziwa, oczywiście. I koniecznie trzeba ją czuć do tego wspaniałego rycerza na białym rumaku, co to w każdej sytuacji pomoże damie. To pewnie wyjaśnia, dlaczego na świecie pozostaje tyle nierozwiązanych problemów...

Pod względem językowym byłoby nieźle, gdyby nie paskudny błąd ortograficzny (s. 228). Mylenie "strużki" ze "stróżką" to szkolny byk i nie spodziewałam się znaleźć go w książce. Tym bardziej, że w tym samym zdaniu pojawia się "strumyk", który chyba powinien sugerować, że chodzi o słowo pochodzące od strugi.

"Morderca bez twarzy" — początki Wallandera

Tytuł:           Morderca bez twarzy 

Tytuł oryginału: Mördare utan ansikte
Tom              1                   
Autor:           Henning Mankell     

Wydawnictwo:     Wydawnictwo W.A.B.  

Rok 1. wydania:  1991                

Pierwsza powieść, w której wystąpił Kurt Wallander. Już jest kimś na posterunku — podczas urlopu komendanta to Kurt jest szefem. On prowadzi trudne śledztwo, on decyduje o nadgodzinach... Już ma kłopoty z życiem prywatnym — żona dopiero co go rzuciła. Już szuka rozwiązania problemów w szklance whisky.

Akcja rozgrywa mniej więcej w czasie opublikowania książki — niedługo po upadku Muru Berlińskiego, ale w Rumunii jeszcze wszystko po staremu. Tu chyba nie wszystko się zgadza, bo Ceausescu zginął w grudniu, a książkowe morderstwo popełniono w styczniu. Ale może coś źle interpretuję. Europa Wschodnia podnosi z nadzieją głowę, niektórzy zachłystują się wolnością... Czyta się tym ciekawiej, że pamiętam te czasy i mogę konfrontować skandynawski punkt widzenia z własnym, słowiańskim.

I właśnie do wydarzeń w Europie nawiązuje przewodni motyw: do Szwecji dociera fala imigrantów. Legalnych i nielegalnych, psychopatycznych i ofiar przestępstw, starających się o azyl, mieszkających w specjalnych ośrodkach... Nie wszystkim Szwedom podoba się ten zalew, niektórzy bardzo gwałtownie wyrażają swój sprzeciw. Inna sprawa, że to imigranci są podejrzani o brutalne morderstwo. Zastanawiałabym się, czy to nie nutka populizmu, gdyby nie fakt, że i gospodarze nie są święci.

Fabuła interesująca, chociaż irytowało mnie, że Wallanderowi czasami sprzyjają zbiegi okoliczności. Gdyby nie one, chyba nie rozwiązałby zagadki brutalnego podwójnego morderstwa. Czytelnik nie ma szans na odgadnięcie tożsamości sprawcy, dopóki nie przeczyta tych samych podpowiedzi, które otrzymał protagonista.

Pod względem językowym nie jest źle, ale czasem podmioty gdzieś uciekają.

"Lew i lilie" — wielkie wymieranie

Tytuł:           Lew i lilie           

Tytuł oryginału: Le Lis et le Lion     
Tom              6                     
Autor:           Maurice Druon         

Wydawnictwo:     Wydawnictwo Literackie

Rok 1. wydania:  1960                  

Masowo wykruszają się bohaterowie znani od pierwszego tomu. Sędziwy Tolomeo Tolomei umiera we własnym łóżku, ze dwie osoby otrute, jedna chyba zaduszona, ktoś na polu bitwy, papież po wyjątkowo długim jak na tamte czasy pontyfikacie... Guccio odchodzi w przerwie między główną akcją a epilogiem... No, właściwie to już wygląda na zakończenie cyklu. Pierwotnie chyba tak było, ale po kilku latach Autor dopisał jeszcze jeden, siódmy, tom.

Na arenie międzynarodowej w końcu wybucha wojna stuletnia. Edward III, wnuk Filipa Pięknego (umarł w pierwszym tomie) postanawia upomnieć się o swoje prawa do tronu Francji. Z drugiej strony Filip VI, najstarszy syn Karola de Valois (młodszy brat Pięknego) — władca mierny, ale przekonany o własnych zaletach. O dziwo, lud wydaje się podzielać tę wiarę. Do wojny pewnie by nie doszło, gdyby nie Robert d'Artois, który ciągle nie może odzyskać swojego hrabstwa. Nawet śmierć rywalki mu nie pomogła...

Fabuła oczywiście ściśle oparta na faktycznej historii Francji. Tego się Druon musiał trzymać. Ale czyta się bardzo przyjemnie. Chociaż w tym tomie natłok postaci nieco utrudnia spamiętanie ich wszystkich i obranie faworytów. Tylko niezmordowany Robert walczy do samego końca i wybija się na tle pozostałych. Acz trudno go uznać za rycerza bez skazy. A może nawet za rycerza w ogóle...

Postacie — jak i wcześniej — nakreślone starannie. Poznajemy ich cele, marzenia, charaktery. Chyba dzięki temu można się przejmować losami bohaterów. Stają się bardzo ludzcy. Na przykład, czy Beatrycze zasłużyła sobie na to, co ją spotkało? Hmmm, może i tak, święta na pewno nie była.

Nieustający szacunek za research. Na przykład historia choroby Mahaut została opisana na podstawie rachunków wystawianych przez medyków, chirurgów, zielarkę itp. Wiemy więc, że puszczano jej krew, że podawano różne driakwie...

Język mógłby być staranniejszy. Trafiają się literówki, gdzieś tam podmiot uciekł.

"Stało się jutro" — "Metoda doktora Quina"

Tytuł:          Stało się jutro 
Autor:          Antologia       
Tom:            7               
Wydawnictwo:    Nasza Księgarnia

Rok 1. wydania: 1961-1969       

Podtytuł: "Opowiadań fantastycznych zbiór siódmy", drugi: "Metoda doktora Quina" — od jednego z tekstów. Króciutki zbiorek — składa się tylko z dwóch opowiadań, które wcześniej ukazały się w "Młodym Techniku". Łącznie nieco ponad sześćdziesiąt stron (chociaż o powierzchni trochę większej niż A5).

Oba teksty z grubsza równej długości, oba SF. Co ciekawe — oba zostały napisane przez fizyków z wykształcenia. Jeden przez radzieckiego, drugi przez polskiego. Może stąd wynikają różnice w podejściach i przesłaniach. A może to osiem lat między publikacjami wiele zmienia...

Piąty stan materii Anatolija Dnieprowa (to pseudonim, w rzeczywistości nazywał się... Mickiewicz) jest bardzo kolektywny. Słowo "komsomoł" pada kilkakrotnie, po prostu widać chęć głoszenia gotowości Homo sovieticusa do ratowania świata i wszystkiego, co czuje się zagrożone. A jak się spojrzy uważnie między wiersze, to i deptanie nieistotnych jednostek podczas niesienia pomocy. Treść można interpretować jako dowód na nieistnienie duszy.

Drugie opowiadanie, Metodę doktora Quina Janusza Zajdla czyta się całkiem inaczej. Jest mniej zaangażowane politycznie i społecznie (acz echa świetlanej przyszłości słychać), bardziej indywidualne. Bohater jest bohaterem, a nie śrubką w wielkiej maszynie. Ma swoją misję do wypełnienia, trudniej go zastąpić.

Nie mam uwag językowych, ale będę narzekać na skład (jak i przy szóstym tomiku). Ani wyjustowania tekstu, ani wcięć akapitowych, ani odstępów między akapitami... Miejscami zastanawiałam się, czy zdanie zaczynające się od nowej linijki to już narracja, czy jeszcze wypowiedź postaci.

"Behawiorysta" — kryminał z refleksją

Tytuł:          Behawiorysta  
Autor:          Remigiusz Mróz
Wydawnictwo:    Filia         

Rok 1. wydania: 2016          

Ciekawe w powieści są refleksje, do których może skłonić lektura. Książka porusza problemy etyczne, głównie znany powszechnie dylemat wagonika, ale podany w ciekawych odsłonach. "A jak ty postąpiłbyś w takiej sytuacji?" — chwilami niełatwo odpowiedzieć na to pytanie. Aż można uwierzyć, że czasem lepiej nie wiedzieć i nie sprawdzać.

Konstrukcja mało typowa jak na kryminał — niby policja aresztowała sprawcę, ale właściwie nic jej to nie dało. Nawet jego nazwiska. A facet wkrótce wydostaje się na wolność i mąci dalej. To interesujące posunięcie, nie przypominam sobie podobnego zagrania. Zazwyczaj ujęcie mordercy kończy sprawę.

Mistrzowskie trzymanie w napięciu i zaangażowanie emocjonalne odbiorcy. Zaczęcie od zamachowca barykadującego się w przedszkolu pełnym dzieciaków jest prawie równie dobre, jak od trzęsienia ziemi. Może nawet lepsze, bo z żywiołem nie da się negocjować. I do samego końca coś się dzieje, zazwyczaj są to nieoczekiwane zwroty. Autor dobrze rozwiesił strzelby Czechowa (acz w jednym przypadku wyszło to nienaturalnie).

Jednak sporą część zainteresowania straciłam, kiedy tytułowy Behawiorysta — od pierwszych stron kreowany na inteligentnego i niesamowicie opanowanego człowieka — postąpił impulsywnie i bezsensownie jak nastolatka na pierwszej randce. No, nie przepadam za bohaterami-idiotami, a tamten czyn był wyjątkowo głupi. Potem trudniej mi było kibicować protagoniście, który z własnej woli wrąbał się w kłopoty, bo chciał zrobić coś nieprzewidywalnego. Nie mogłam się oprzeć wrażeniu, że ten człowiek zrobił coś sprzecznego z własnym charakterem, chociaż niezbędnego dla fabuły.

Postacie drugoplanowe dobrze zarysowane. Podobało mi się, że bohaterowie często posługują się odrębnymi stylami. Ktoś mówi wyjątkowo starannie, ktoś używa slangu, ktoś ledwo potrafi się komunikować...

Akcja rozgrywa się w Opolu i okolicach. Dla Autora to miasto rodzinne, ja nigdy tam nie byłam, więc wymieniane nazwy ulic i pobliskich miejscowości traktowałam raczej obojętnie. Za to spodobało mi się (oszczędne) używanie śląskiej godki. Moim zdaniem, urozmaiciło tekst. No i odczuwałam satysfakcję, że z grubsza rozumiem słowa, z którymi bohaterowie (niby od lat pracujący w Opolu) mieli problem.

Smaczku dodaje terminologia muzyczna — tytuły części czy numerowanie rozdziałów za pomocą ósemek.

Pod względem językowym całkiem przyzwoicie. Często mylone zwroty używane są prawidłowo. Tylko jedna błędna konstrukcja mi zgrzytnęła. Z jednej strony — padła w wypowiedzi, więc może tak miało być. Ale z drugiej — ta postać miała niezłe wykształcenie i jeszcze lepszą władzę nad słownictwiem.

"1001 spotkań z nauką" — przyrodniczo

Tytuł:           1001 spotkań z nauką                          

Tytuł oryginału: 1001 Things Everyone Should Know about Science
Autor:           James Trefil                                  

Wydawnictwo:     Świat Książki                                 

Rok 1. wydania:  1992                                          

Angielski tytuł jest prawdziwszy niż polski — w większości mowa tu o naprawdę fundamentalnych rzeczach, zdarzają się również ciekawostki. Ale raczej nie przełomy naukowe, które mogłyby skłonić kogoś do zachłyśnięcia się nową wiedzą.

Jak łatwo się domyślić — książka zawiera ponad tysiąc krótkich notek z różnych dziedzin nauki. Więcej niż 1001, bo są również pytania (na ogół bardzo łatwe), sporadycznie zdarza się również coś pozbawionego numeru. Notki są krótkie — najczęściej akapit lub dwa, średnio na stronę (z grubsza A5) przypadają niecałe trzy.

Informacje podzielono na siedem rozdziałów. Wszystkie dotyczą nauk przyrodniczych, szczególnie silnie reprezentowane są biologia i fizyka. W ramach każdego rozdziału mamy dalsze podziały, coraz bardziej szczegółowe.

Kiedy zachodzi taka potrzeba, problem ilustrowany jest rysunkiem (czarno-białe szkice). Wyszukanie jakiegoś konkretnego opisu ułatwia indeks na końcu książki.

Książka powstała już prawie półtora pokolenia temu. Przez ten czas sporo w nauce się zmieniło (acz fundamenty stoją, jak stały). Niekiedy nawet ja, laik, widziałam, że ta informacja już się zdezaktualizowała. Czasami redaktor polskiego wydania (z 1997 roku) sygnalizował zmiany.

Autor jest Amerykaninem i to widać — przykłady przeważnie adresowane są do odbiorcy z USA. Tylko czasami zostały dopasowane do polskich realiów. Acz stopy i mile raczej się nie pojawiają.

Książka nie bardzo nadaje się do czytania jednym ciągiem. Hmmm, do szukania informacji też raczej nie — podane notki są zbyt podstawowe. Może do przeglądania z dziećmi i omawiania różnych tematów.

Usterek językowych nie zauważyłam.

"Anno Dracula" — świat wampirów

Tytuł:           Anno Dracula     

Tytuł oryginału: Anno Dracula     
Autor:           Kim Newman       

Wydawnictwo:     Prószyński i S-ka

Rok 1. wydania:  1992             

Alternatywny świat, w którym Wład Palownik poślubił owdowiałą królową Wiktorię i jako książę małżonek zaprowadza z Londynu wampirze porządki. Akcja zaczyna się od morderstw Kupy Rozpruwacza. Tym razem ofiarami padają prostytutki-wampirzyce, a krwiopijczy establishment jest całą sprawą bardzo oburzony i próbuje za wszelką cenę wykryć mordercę.

Przez karty powieści przewija się mnóstwo postaci; historycznych i pochodzących z książek z epoki (Sherlock Holmes i jego otoczenie, Van Helsing, doktor Morau, Jekyll i Hyde...), aż trudno w tym tłumie znaleźć kogoś wymyślonego przez Newmana. Ja rozumiem, że ci bohaterowie już weszli do popkultury i można się do nich odwoływać, nie łamiąc praw autorskich, ale wrażenie braku wartości dodanej pozostaje.

Dziesiątki postaci są tylko wymieniane, nie mają żadnego wpływu na fabułę. Całkiem, jakby Newman chciał powiedzieć: "O, i jeszcze o tym facecie słyszałem". W tym tłoku trudno mi było wyłonić najważniejszych bohaterów, zapamiętać ich imiona, nazwiska i tytuły. Tym trudniej, że nie ma jednego wyraźnego protagonisty. Bardzo długo mi się plątali, do drugoplanowych do samego końca się nie przyzwyczaiłam.

Trudno mi było również znaleźć kogoś, komu mogłabym spokojnie kibicować. Kuba Rozpruwacz to niby zły morderca, ale skoro zabija wampiry (też niespecjalnie miłe), to łatwo mi go zrozumieć (nutę szaleństwa pomijam). W końcu to człowiek, poniekąd swój. Nie życzyłam mu porażki. A z tego powodu czytałam bez większych emocji.

Nie bardzo rozumiem, dlaczego w ogóle królowa Wiktoria zgodziła się poślubić okrutnego wampira. A przez to cały świat nabiera sztucznych cech.

Pod względem językowym mogło być dużo lepiej — w treści pojawiają się literówki, zagubione podmioty, poważny błąd w konstrukcji zdania... Czym właściwie miała być "spiczasta kula" ze strony 166 — łezką, gwiazdką, kulką z kolcami?

"Lolita" — o pedofilu

Tytuł:           Lolita          

Tytuł oryginału: Lolita          
Autor:           Władimir Nabokow

Wydawnictwo:     Gazeta Wyborcza 

Rok 1. wydania:  1955            

O czym jest powieść, pewnie każdy słyszał — o dorosłym mężczyźnie romansującym z dziewczynką. Warstwa pedofilska jest obrzydliwa, wręcz odpycha od książki. Wcale nie miałam ochoty na poznawanie płytkich przemyśleń protagonisty.

W warstwie fabularnej dzieje się nie tyle niewiele, co bardzo wolno. Pierwszoosobowy narrator rozwodzi się nad nieistotnymi, a nawet odrażającymi szczegółami (puszek na skórze dwunastolatki, seksapil nimfetek), daje się nieść dygresjom, opisuje mnóstwo postaci... A okazji do ich napotkania nie brakuje, bo bohaterowie podróżują po całych Stanach Zjednoczonych.

Forma również nie wydaje się intrygująca — ni to mowa obrończa przed sądem ze zwrotami do przysięgłych, ni to pamiętnik. No, strumień świadomości, w którym nieprzyjemnie się brodzi, bo narrator albo użala się nad sobą, albo zachwyca krzywdzonym dzieckiem, albo biadoli nad jego niewdzięcznością i chęcią ucieczki lub dziecinną głupotą (że lubi słodycze, a nie przepada za książkami itd.). Sam jest skrajnie egocentryczny, nawet niespecjalnie przychodzi mu do głowy, że mógłby wykazać jakąś empatię.

Za najciekawszą uważam warstwę językową. Słownictwo bogate, pełno gierek słownych, aliteracji i neologizmów oraz nawiązań do literatury. Pod tym względem książkę naprawdę należy uznać za perełkę. Irytowały mnie tylko liczne wtrącenia po francusku. Kiedyś może i wypadało znać ten język, ale w ostatnich dziesięcioleciach jego rolę przejął angielski. Sądzę, że przydałyby się przypisy z tłumaczeniami dla współczesnego czytelnika.

O bohaterach trudno mi się wypowiadać — narrator jest obrzydliwy, a Lolita została pokazana z jego skrzywionego punktu widzenia. No, musiała być seksowna i (częściowo) z tego powodu miała zniszczone życie. Biedna dziewczyna. Postacie drugoplanowe pojawiają sporadycznie (przynajmniej w drugiej części książki), trudno mi było przypomnieć sobie, kim jest ten czy tamten człowiek wspomniany i porzucony kilkadziesiąt stron wcześniej.

Akcja toczy się w Stanach Zjednoczonych, w różnych miejscach, na początku lat pięćdziesiątych, czyli z grubsza wtedy, kiedy powieść była pisana.

Piękny język pisarza psuje garść literówek.